زانویی‌ها یکی از رایج‌ترین و ضروری‌ترین اجزای اتصالات در سیستم‌های انتقال هوا، لوله‌کشی و تهویه مطبوع (HVAC) هستند و وظیفه اصلی آن‌ها تغییر جهت جریان در مسیر کانال یا لوله است. این قطعه‌ها معمولاً در زوایای استاندارد ۴۵ و ۹۰ درجه تولید می‌شوند، اما در صورت نیاز پروژه، امکان ساخت آن‌ها در زوایای سفارشی نیز وجود دارد.

زانویی‌ها از نظر جنس در انواع مختلفی تولید می‌شوند که شامل موارد زیر است:

• ورق گالوانیزه: متداول‌ترین گزینه برای کانال‌کشی هوا به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و وزن مناسب.

• استیل (Stainless Steel): مناسب محیط‌های صنعتی، آزمایشگاهی و محیط‌هایی با رطوبت یا آلودگی بالا.

• PVC یا UPVC: مناسب سیستم‌های لوله‌کشی سبک، فاضلاب و انتقال مواد شیمیایی.

• فلکسیبل (خرطومی): برای مسیرهای غیرخطی یا فضاهای محدود که امکان استفاده از کانال فلزی وجود ندارد.

از نظر ساختار, زانویی‌ها می‌توانند به روش‌های مختلفی تولید شوند؛ مانند زانویی پرسی، زانویی درزدار، زانویی با درز اسپیرال یا زانویی سگمنتال که از چند قطعه تشکیل شده و برای کانال‌های بزرگ کاربرد دارد.

کاربرد اصلی زانویی‌ها:

• ایجاد تغییر ناگهانی یا نرم در مسیر هوای کانال

• کاهش تنش‌های سازه‌ای در خطوط لوله یا کانال

• هدایت صحیح جریان به بخش‌های مختلف سیستم

• امکان نصب اصولی تجهیزات توزیع هوا، فن‌ها و دمپرها

یک زانویی مرغوب باید دارای موارد زیر باشد:

• آب‌بندی مناسب برای جلوگیری از نشتی هوا

• سطح داخلی صاف برای کاهش افت فشار

• اتصالات استاندارد مانند فلنج یا رابط‌های قفل شونده

• مقاومت مکانیکی بالا در برابر فشار و لرزش

به دلیل نقش مهم زانویی‌ها در کاهش افت فشار، بهبود راندمان سیستم و جلوگیری از اتلاف انرژی، انتخاب صحیح نوع زانویی و زاویه آن یکی از نکات کلیدی در طراحی و اجرای سیستم‌های تهویه مطبوع، تهویه صنعتی و لوله‌کشی محسوب می‌شود.